- Κλήμης ο Αλεξανδρεύς
- (Τίτος Φλάβιος Κλήμης, Αθήνα 150; – Μικρά Ασία 215; μ.Χ.). Πατέρας της χριστιανικής Εκκλησίας. Σε νεαρή ηλικία έγινε χριστιανός και ταξίδεψε για μεγάλο διάστημα προκειμένου να σπουδάσει. Τελικά εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια, όπου στους κόλπους της χριστιανικής κοινότητας υπήρχε η σχολή του Πανταίνου. Εκεί έγινε πρεσβύτερος και, όταν πέθανε ο Πάνταινος, τον διαδέχθηκε στη διεύθυνση της σχολής. Το 202, εξαιτίας των διωγμών του Σεπτιμίου Σεβήρου, εγκατέλειψε την Αλεξάνδρεια.
Έζησε και έδρασε σε μια αποφασιστική περίοδο για τη διαμόρφωση της χριστιανικής σκέψης. Πράγματι, από τη μια μεριά εξασθενούσε το αίσθημα αναμονής της Δευτέρας Παρουσίας, που είχε επικρατήσει στους χριστιανούς των προηγούμενων ετών, και, κατά συνέπεια, γινόταν αισθητή η ανάγκη μιας πιο εδραιωμένης δογματικής οργάνωσης. Από την άλλη οι Πατέρες είχαν επιδοθεί στην πολεμική κατά των Γνωστικών, οι οποίοι υποστήριζαν ότι ήταν δυνατή μια καθαρά ορθολογική γνώση και φιλοσοφία περί των θείων, πεποίθηση που ωθούσε άλλους χριστιανούς να υποστηρίζουν, αντίθετα, τα δικαιώματα της πίστης ως μοναδικού οργάνου γνώσης.
Ο Κ. ο. Α. έγραψε ένα είδος εισαγωγής στον χριστιανισμό. Πρόκειται για έργο το οποίο διαιρείται σε τρία μικρότερα. Στο πρώτο, το οποίο τιτλοφορείται Λόγος προτρεπτικός προς Έλληνας, παροτρύνει τους ειδωλολάτρες να εγκαταλείψουν τους θεούς τους και να προσέλθουν στην αληθινή πίστη. Στο δεύτερο, που φέρει τον τίτλο Παιδαγωγός, απευθύνεται σε εκείνους οι οποίοι έχουν ασπασθεί τον χριστιανισμό και καθορίζει ότι ως μοναδικό οδηγό του ηθικού βίου πρέπει να έχουν τον θείο λόγο. Το έργο αυτό παρουσιάζει ενδιαφέρον και για το πλούσιο ανεκδοτολογικό μέρος του, στο οποίο ο Κ. ο Α. περιγράφει ζωηρά τα ήθη της εποχής του και σκιαγραφεί το πορτρέτο ενός υποδειγματικού χριστιανού, κληρονόμου του ελληνικού μέτρου. Το τελευταίο και σημαντικότερο από τα τρία αυτά έργα, με τίτλο Στρώματα Στρωματείς, θέτει το πρόβλημα των σχέσεων μεταξύ πίστης και φιλοσοφίας. Σε αυτό εκφράζει τη διαφωνία του προς τους πιο αδιάλλακτους χριστιανούς της εποχής του, οι οποίοι πρέσβευαν ότι η σοφία των αρχαίων Ελλήνων σχετικά με τα ζητήματα της φύσης ήταν τελείως απομακρυσμένη από την αλήθεια. Επίσης υποστηρίζει πως η πίστη προσφέρει την άμεση και αναμφισβήτητη γνώση της αλήθειας, αλλά η φιλοσοφία, όταν φωτίζεται από την πίστη, συμβάλλει στην κατανόηση και στην αποσαφήνιση της αλήθειας αυτής. Έτσι με τον Κ. τον Α. διαμορφώθηκε η φιλοσοφική αντίληψη που έμελλε να κυριαρχήσει σε όλη τη χριστιανική σκέψη του Μεσαίωνα.
Σελίδα από το έργο του Κλήμη του Αλεξανδρέα, από κώδικα του 11ου αι. (Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη, Φλωρεντία).
Dictionary of Greek. 2013.